Tam 37 yıl önce Çernobil Nükleer Santralinde meydana gelen kaza, dünyayı derinden etkiledi. Çernobil nükleer felaketi insanlığın varlığını tehdit etti. Yedi milyon kişinin zarar gördüğü patlama sonucu oluşan radyoaktif bulutlar aralarında Türkiye’nin de yer aldığı birçok ülkeyi etkiledi. Rusya’nın 24 Şubat 2022’de Çernobil bölgesini işgal altına alması yeni nükleer facia tehdidini oluşturmuştu. Çernobil Faciası Nasıl Meydana Geldi? Ukrayna’nın kuzey bölgesinde, Kiev bölgesindeki bir yerleşim biriminde inşa edilen Çernobil Nükleer Santrali 1970’te açılmıştı. Kazanın yaşandığı gün santraldeki 4 reaktör de aktif halinde faaliyet gösteriyordu. Bir sistem testi için 26 Nisan 1986 tarihinde çalışmalar başlamıştı. Ancak bir şeyler ters gitmiş ve deneyde kullanılan reaktörde önlenemeyen çekirdek tepkimeleri meydana gelmiş bir anda çok yüksek seviyelere çıkan ısı patlamaya yol açmıştı. Tüm santralin yandığı kazada tek kötü durum yangın değildi zira tepkimeler sonucu dışarıya yüksek miktarda radyasyon yayılmıştı. Sovyetler olayı gizlemeye çalışmıştı… Sovyetlerin denetimindeki Çernobil’deki nükleer felaket önceleri SSCB yönetimi tarafından örtbas edilmeye çalışılmıştı. O günlerde Sovyetler hiçbir açıklama yapmamıştı. Kazada ölen 30’dan fazla insanın ölümü de görmezden gelinmişti. Ancak kazadan günler sonra 28 Nisan 1986 günü, radyoaktif bulutlar çoktan İskandinavya’ya ulaşmıştı. Tespit edilen havadaki anormal radyasyon değerleri sonucu Avrupa ülkelerin uyguladığı baskı ile SSCB felaketi tüm dünyaya açıklamak zorunda kalmıştı. Olayın açıklanmasının ardından Çernobil faciası, dünya basınında büyük yankı uyandırmıştı. Türkiye’de Ukrayna kuzeyinde yaşanan Çernobil faciasından en çok etkilenecek ülkelerden biri olmuştu. Patlamanın etkileri yıkıcı oldu Ukrayna’da 18 bin kilometrekarelik tarım toprakları radyoaktif kirlenmeye maruz kaldı. Ülke ormanlarının yüzde 40’ı (toplam 35 bin kilometrekare) kirlendi. Çernobil Nükleer İstasyonunun etrafında 30 kilometre çapındaki alan insansızlaştırıldı. Bölgeden 135 bin insan tahliye edildi ve yaşam alanları boşaltıldı. Reaktör binası 410 bin metreküp çimento ve 7 bin ton çelik kullanılarak gömüldü. Çelik Kalkan Çernobil Nükleer Santrali, 2016’da daha önce görülmemiş bir mühendislik yöntemiyle çelik kalkanla örtüldü. 275 metre genişliğinde, 108 metre uzunluğunda ve 36 bin ton ağırlığındaki kalkan, reaktörün üstünü örtecek şekilde inşa edildikten sonra kaydırma işlemiyle 5 günde reaktörün üzerine konumlandırıldı. 100 yıl boyunca radyoaktif sızıntıyı engellemesi beklenen kalkan 1,5 milyar dolara mal oldu. Yeni Nükleer Faciaya Davet Açan Rus İşgal Rusya Ukrayna’ya geniş çaplı işgal saldırısı başlatmasıyla birlikte dünya yeni nükleer felaketiyle karşı karşıya kaldı. 24 Şubat 2022’te 36 yıldır insansızlaştırılmış olan bu topraklara Rus ağır askeri teçhizat geçerek radyasyon tozunu havaya kaldırdı. İşgal güçleri topyekûn saldırının ilk gününde nükleer santrali işgal ederek tesisi savaş meydanına çevirdi. Santralde bulunan personel ve askerler olmak üzere yaklaşık 300 kişi işgalcilerce esir alındı. Ruslar, personeli hiç ara vermeden, yerlerinden ayrılmaya izin vermeden günde 24 saat görevlerini yerine getirmeye zorladı. Santral ele geçirilirken nöbette olan personel ekibi 12 saatlik nöbet yerine aralıksız olarak 600 saat çalışmıştı. Personelin tıbbi bakıma da erişimi sınırlıydı. Santralin personeli Rus askerleri tarafından alıkonulurken Rosatom temsilcileri Çernobil Nükleer Santralinin kontrolünü ele geçirmeyi çalışmıştı. Rus askerleri dünyanın en radyoaktif bölgesinde hendek kazdılar Çernobil bölgesi işgal altındayken Rus askerlerin tesisin arkasındaki "Kızıl Orman" olarak adlandırılan ve dünyanın en radyoaktif bölgelerden bir olarak kabul edilen yerde özel ekipman olmadan hendek kazdığının gösteren görüntüler dünyada büyük tepki uyandırmıştı. Geri çekilirken santrali yağmaladılar 31 Mart 2022’de Rus ordusunun Çernobil Nükleer Santralinden geri çekileceğini belli olmuştu. Rus işgalcileri nükleer santrali terk ederken etraflarında gördükleri her yeri yağmaladı. İşgalciler Çernobil Nükleer Santralinde faaliyet gösteren laboratuvarlardan bilgisayarları, ofis ekipmanlarını, ölçüm cihazlarını çaldı, yanlarında götüremedikleri laboratuvar ekipmanını ise parçaladılar, onlarca yıldır toplanan arşiv ve belgeleri çöpe attılar. Bu yetmezmiş gibi geri çekilen işgalciler radyoaktif Çernobil bölgesine mayın döşedi. Tesiste bulunan 169 asker esir alındı Ukrayna Ulusal Muhafızlarından tesisi korumakla görevli 169 asker işgal süresi boyunca, Soğuk Savaş döneminden kalma bir yeraltı sığınağında hiç dışarıya çıkmalarına izin verilmeden Rus işgal güçlerince esir tutuldu. İşgalciler geri çekilirken Ukraynalı askerleri yanlarında götürdü. 36 gün sonra işgal sona erdi 1 Nisan’da santralin Ukrayna'nın kontrolüne geçtiği bildirilmişti. 2 Nisan 2022’de Çernobil Nükleer Santrali üzerinde Ukrayna bayrağı dikilmişti. Ukrayna Güvenlik Servisi, 36 gün boyunca Çernobil’deki yasak bölgede devamlı olarak binden fazla Rus askerin ve çok sayıda ağır askeri teçhizatın bulunduğunu açıkladı. Ukrayna yetkilileri, Çernobil bölgesini işgal ederek işgalci Rusya'nın nükleer terör eylemi gerçekleştirdiğine dikkat çekiyor. QHA