Bosna Hersek’in başkenti Saraybosna, sayısız tarihi ve doğal güzelliklerinin yanı sıra Avrupa’da ilk tramvay seferinin yapıldığı şehir olma özelliği de taşıyor. Osmanlının ardından Avusturya-Macaristan İmparatorluğu idaresine giren şehir, dönemin yerel hükümetinin aldığı karar ile 1885 yılında Graz şehrinden 4 adet tramvay kabini sipariş etti. Günümüzdeki örneklerinden farklı olarak bu ilk tramvay atların yardımıyla seferlerini gerçekleştiriyordu. Ahşaptan yapılan ve atların çektiği bu ilk tramvay, ilk seferini de Kasım 1885’te yaptı. O dönem katedralin oradan başlayıp bugünkü Bristol Hoteli’ne kadar giren tramvayın raylarının uzunluğu ise 3,1 kilometreydi. Atların çektiği o ilk tramvayın kullanılmaya başladığı 1885 yılından 10 yıl sonra ise Saraybosna ilk elektrikli tramvayına kavuştu. Bugünde şehrin en önemli ulaşım aracı olan tramvay, Başçarşı ile İlidza arasında yaklaşık 20 kilometrelik bir güzergahta seferler düzenliyor. "Tramvaya binerken ayakkabılarını çıkardılar" Saraybosna’nın toplu taşımadan sorumlu GRAS firmasında tramvay trafiği sorumlusu olarak görev yapan Avdo Vatriç, BalkanNews’e yaptığı açıklamada, atlı tramvayların Avusturya’nın Graz şehrindeki Weiß firmasındansipariş edildiğini belirterek, “Bosna Hersek Demiryolları 1882’de açıldığından tramvaylar da Saraybosna’ya demir yolu ile getirildi. Rayların genişliği, hem tramvay için hem de trenler için 60 santimetreydi.” dedi. Katedralin karşısındaki ilk durağın aynı zamanda atların bekleme yeri de olduğunu aktaran Vatriç, “Tüm güzergah 3,1 kilometre uzunluğundaydı. Tek yönlüydü. Birkaç noktada karşıdan gelen tramvaya yol vermek için beklenilen cepler vardı.” diye konuştu. Atların iki sefer yaptıktan sonra çok fazla yorulmamaları için dinlendirildiğini anlatan Vatriç, “O dönem yayın yapan Sarajevski List gazetesinin haberinde, ilk tramvay seferinin ardından katedralin yanındaki durakta birçok çarık ve ayakkabı kaldığı yazılmış. Zira insanlar tramvayı o kadar kendilerinin benimsemişlerdi ki ne kadar temiz olduklarını göstermek için içeri çoraplarıyla girmişlerdi.” dedi. Kabinlerin 20 kişi kapasiteli olduğunu aktaran Vatriç, “Bugünden farklı olarak o dönem biletler düzenli olarak ödeniyormuş. O zamanın parasıyla 5 kreuzermiş. Muhtemelen o dönemin şartlarına göre bir binişe uygun olan bir para miktarıydı bu.” ifadelerini kullandı. Avrupa'nın ilk tramvayı Fatih Sultan Mehmed tarafından 1463'te Osmanlı topraklarına katılan Bosna-Hersek, 1878'de Avusturya-Macaristan tarafından ilhak edildi. Bosna Hersek'te idareyi ele alan Avusturya-Macaristan, ülkede çeşitli projeler başlatırken, bu projelerden biri de tramvay oldu. Tramvayın halk tarafından kabul edilmeyeceği ve planlandığı gibi sefer yapamayacağından çekinen Avustruya-Macaristan hükümeti, ilk tramvayın Viyana’da değil Saraybosna’da yapılmasını kararlaştırdı. 1884'te Saraybosna sokaklarında başlatılan çalışmalar, 1885’te sona erdi. Ahşaptan yapılan ve beyaz bir at tarafından çekilen tramvay, rayına oturduktan sonra ilk seferine 28 Kasım 1885 yılında başladı. Atlı tramvaydan 10 yıl sonra Saraybosna ilk elektrikli tramvayına kavuşsa da Saraybosnalıların bu yeni tramvaya alışması çok uzun sürmüştü. Halk, "elektrik canavarı" adını verdiği bu tramvaylara uzun süre binmekten çekinmişti. 1895'te kullanılmaya başlanan bu tramvaylar da 1960'ta ise yerini "Vaşingtonlu" lakaplı yeni tramvaylara bırakmıştı. Kaynak: Balkan News