Mısır'da darbeci Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi yönetiminde birkaç ay önce başlatılan ulusal diyalog süreci, yıllardır yurt dışında yaşayan muhalif siyasetçi ve aktivistlerin ülkeye dönüşlerini gündeme getirdi.

Darbeci Cumhurbaşkanı Sisi'nin ilan ettiği ve Müslüman Kardeşler Teşkilatı (İhvan) dışındaki tüm kesimleri kapsayan ulusal diyalog sürecinin ilk toplantısı 5 Temmuz'da, ikincisi 19 Temmuz'da Kahire'de yapıldı.

Resmi verilere göre, bu süreçte ulusal diyalog süreciyle ilgili 100 bine yakın başvuru oldu.

Mısırlı aktivistlerden Vail Guneym de yurt dışında geçirdiği 9 yıllık sürgünün ardından 10 Eylül'de ülkeye döndü. Mısırlı bir diğer bir muhalif isim, liberal akademisyen Amr Hamzavi de yaklaşık 2 ay önce ülkeye dönenlerden biri oldu.

Yıllar sonra ülkeye dönen Guneym ve Hamzavi'nin, ülkesine ulaştıktan sonra herhangi bir gözaltı veya suçlama gibi süreçlere maruz kalmamaları, hem yurt dışındaki muhaliflerin ülkelerine dönmelerini hem de serbest kalan tutukların sayısında artış beklentilerini artırdı.

Öte yandan Mısır Cumhurbaşkanlığı Af Komisyonu çabalarıyla ulusal diyalog sürecinin başladığı günden bu yana aralarında aktivist ve siyasi tutukluların da bulunduğu 243 kişinin serbest bırakıldığı belirtildi.

Yönetime yakınlığıyla bilinen Muhammed Enver Sadat liderliğindeki Islah ve Kalkınma Partisi, yurt dışındaki muhaliflerin "güvenli dönüşü" için 17 Eylül'de önerdiği girişimin de yönetim tarafından olumlu karşılandığı bildirdi.

Ülkedeki ulusal diyalog sürecinden sonra sunulan öneri, yurt dışında yaşayan muhaliflerin döndükten sonra herhangi bir sürece tabi tutulmamaları için "hakkında soruşturma-dava olmamasının yanı sıra şiddet olaylarına karışmamış olmak ve yasaklı örgütlerden birine mensup olmama" koşullarını içeriyor.

Mısır yönetimi muhaliflerin yurda dönüşünü olumlu karşılıyor

Konuyla ilgili AA muhabirine değerlendirmelerde bulunan analist ve akademisyen Hayri Ömer, dışarıdaki muhaliflerin yurda dönüşleri konusunda yönetimin olumlu yaklaşımlarına dikkati çekerek, "Bu da geri döneceklerin sayısında artış beklentilerini oluşturuyor." dedi.

İçerde veya dışarıdaki muhaliflerle yönetim arasındaki ilişkilerin gözden geçirilme sürecine girildiği ülkelerde tarafların tutumlarında yumuşama yaşanabildiğine dikkati çeken Ömer, ülkeye dönen muhaliflerin siyaset alanındaki rekabete ara verdiklerinin görüldüğünü aktararak, "Durum bu şekilde devam ederse, başkaları için de açılım fırsatı olur." değerlendirmesinde bulundu.

Yurda dönen Mısırlılar arasında Müslüman Kardeşler Teşkilatı (İhvan) üyelerinin olmadığını ifade eden Ömer, ancak bazıların "bireysel şekilde" dönebileceğini dile getirdi.

"Muhammed Enver Sadat'ın muhaliflerin güvenli dönüşüyle ilgili önerisi de Mısır devletinin yurt dışındaki aktivistlerin meselesine çözüm bulma yönünde bir açılımdır." diyen Ömer, Sadat'ın yönetim tarafından da olumlu karşılandığını duyurduğu önerinin zamanlamasına da dikkati çekti.

Ömer, ulusal diyalog toplantılarının gerçekleştiği bir dönemde duyurulan öneriyle yurt dışındaki Mısırlı muhaliflere yurda dönme yönünde daha da güven verebildiğini kaydetti.

Muhaliflerin dönüşü yapımcı Halid Yusuf'la başlamıştı

Yurt dışındaki Mısırlı muhaliflerin ülkelerine dönüşünün, film yapımcısı Halid Yusuf'un Mart 2021'de Fransa'dan ülkeye gelmesiyle başladığı belirtiliyor

Yusuf, yönetime yakınlığıyla bilinen program sunucusu Amr Edib'in canlı yayında kendisine yönelik çağrısından sonra ülkesine dönmüştü.

Mısır yargı kaynakları da Edib'in çağrısından sonra muhalif Halid Yusuf hakkında herhangi bir soruşturma ve dava konusunun olmadığını teyit etmişti.

Mısır yönetimini sık sık yabancı medya kuruluşlarında eleştiren liberal Yasir el-Hevari de Yusuf'tan yaklaşık 6 ay sonra ülkeye dönmüş ve sosyal medya hesabından herhangi bir hukuki işleme tabi tutulmadığını duyurmuştu.

Temmuz 2022'de de ülkeye dönen liberal akademisyen Amr Hamzavi ise bir televizyon kanalında dönüş sevincini yaşadığını belirtmiş, başlatılan ulusal diyalog sürecinin Mısır'da ihtiyaç duyulan siyasi açılım için kullanılmasını umduğunun altını çizmişti.

Vail Guneym'in 10 Eylül'de ülkesine dönüşünün ardından Cumhurbaşkanlığı Af Komisyonu üyeleri Tarık el-Avadi, Twitter hesabından Guneym için "hoş geldin" mesajı paylaşarak, "Yakında daha çok dönecek kişileri bekleyin. Vatan herkese yetiyor." ifadelerini kullanmıştı.

Hukukçu Necad el-Beri de Facebook hesabından yaptığı açıklamada, "Hamzavi'den sonra Vail Guneym'in ülkesine geri gelmesi, sürgündeki Mısırlılar konusunun çözülmeye doğru yol alacağını gösteriyor." değerlendirmesinde bulunmuştu.