ABD Hazine Bakanlığı ve ABD Merkez Bankası FED tarafından benimsenen para politikası Irak ticari bankalarının İran ve Ortadoğu'da yaptırım uygulanan diğer ülkelerin çıkarına yasadışı dolar tahsis etmesini engellemeyi hedefliyor.

Şarku’l Avsat’ın Wall Street Journal (WSJ) gazetesinden aktardığı habere göre, geçtiğimiz Kasım ayında FED, 2003'teki ABD işgalinden bu yana daha az katı kurallar altında faaliyet gösteren Irak ticari bankalarının işlemleri üzerinde daha sıkı kontroller uygulamaya başladı.

ABD'li ve Iraklı yetkililer, “Irak bankacılık sistemini uluslararası para transferi uygulamalarına uygun hale getirmenin zamanı geldiğini” düşünüyor.

Resmi Irak verilerine göre, yeni önlemlerin yürürlüğe girmesinden bu yana Irak'a günlük dolar transferlerinin yüzde 80'i veya daha fazlası bloke edilirken, daha önce toplam günlük 259 milyon doları aşıyordu. Fonun varış yerlerine ilişkin yetersiz bilgi ve diğer hatalar mevcut.

Döviz azlığı nedeniyle Irak dinarı dolar karşısında yüzde 10'a kadar düşerken, yumurta, un ve yemeklik yağ gibi temel ürünler de dahil olmak üzere ithal malların fiyatlarında keskin bir artış yaşandı.

WSJ, Irak İslami Bankası eski yönetim Kurulu Başkanı Mahmud Dagher’in, “20 yıldır aynı sistemi uyguluyoruz” diyerek, ABD Merkez Bankası’nın izlediği şok politikasının Irak ekonomisinde krize neden olduğu açıklamalarına yer verdi.

ABD'li yetkililer, Irak Merkez Bankası, ABD Hazine Bakanlığı ve FED arasında iki yıl süren tartışma ve planlamanın ardından Irak özel bankalarının elektronik dolar transferlerine ilişkin katı kurallarının Bağdat'taki yetkililer için şaşırtıcı olmadığını, bilakis bunun geçtiğimiz Kasım ayından bu yana ortaklaşa uygulandığını söyledi.  Ayrıca, dolar kurundaki artışın yeni tedbirlerden kaynaklanmadığı ifade edildi.

Yeni yönetime eleştiriler sürerken, dolar işlemlerinin yavaşlaması Irak’ta dinara doğru hücuma yol açtı.

Dinar düşmeye başladığında göreve başlayan Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani, FED’in Irak’a yönelik para politikasının “yoksullara zarar verdiğini ve Irak hükümetinin 2023 bütçesini tehdit ettiğini” söyledi.

İran bağlantılı Iraklı yetkililer ise daha sert eleştirilere maruz kalıyor. Haşdi Şabi lideri Hadi el-Amiri, Fransa'nın Bağdat Büyükelçisi Eric Chevallier’e “ABD’lilerin para birimini insanları aç bırakmak için nasıl silah olarak kullandıklarını herkes biliyor” dedi.

ABD'li yetkililer, yeni yönetimin, “Irak bankacılık sisteminin Tahran, Şam ve Ortadoğu'daki kara para aklama cennetlerine kaçak dolar sokmak için kullanılmasını sınırlamayı hedeflediğini” bildirdi.

WSJ, ABD'li bir yetkilinin, önlemlerin "kötü niyetli aktörlerin Irak bankacılık sistemini kullanma kabiliyetini" sınırlayacağını söylediğini aktardı.

ABD Hazine Bakanlığı ve Irak Merkez Bankası konuyla ilgili yorum yapmaktan kaçındı. Irak Merkez Bankası, 15 Aralık'ta yaptığı açıklamada yeni elektronik platformun "para transferi yapmak isteyen müşterilerin tüm bilgilerini istiyor” olarak tanımladığını bildirdi.

Irak Merkez Bankası, Asya İslami Bank ve Irak Şarku’l Avsat Bankası gibi dört farklı bankaya dolarla işlem blokesi koydu.

ABD'li yetkililer yıllardır Irak'a bankacılık denetimlerini güçlendirmesi için baskı yapıyor. 2015 yılında FED ve ABD Hazine Bakanlığı, para biriminin İran bankalarına ulaşacağı ve DEAŞ militanlarına yönlendirilebileceği korkusu nedeniyle Irak Merkez Bankası’na milyarlarca dolar akışını geçici olarak askıya aldı. Bazı Iraklı yetkililer, özel bankalar üzerindeki denetimin sıkılaştırılmasını destekledi. Irak meclisinde Yolsuzlukla Mücadele Komisyonu üyesi milletvekili Hadi es Selami, Iraklı siyasi partiler ve milisler bankaların çoğunu kontrol ettiğini ve bankaları komşu ülkelere dolar kaçırmak için kullandığını ileri sürdü. 17 Ekim’de günlük para transferi 224,4 milyon doları buldu. Verilere göre 17 Ocak'ta yaklaşık yüzde 90'lık bir düşüşle sadece 22,9 milyon dolarlık akış sağlandı.

Resmi döviz kuru dolara bin 470 dinar. Ancak bankalarda ve döviz bürolarında dolar, geçtiğimiz Kasım ayındaki fiyattan yüzde 10'a varan bir artışla bin 620 Irak dinarından satılıyor.