Hamas'ın Gazze'deki askeri kanadının komutan yardımcısı ve 7 Ekim'de İsrail'in güneyine düzenlenen saldırının planlayıcılarından olan Mervan İsa'nın, yaklaşık bir hafta önce İsrail'in düzenlediği hava saldırısının ardından hayatını kaybettiği üst düzey bir ABD'li yetkili tarafından da doğrulandı.
ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, gazetecilere yaptığı açıklamada Hamas'ın üst düzey yetkililerinden biri olan İsa'nın öldürüldüğünü ifade etti. İsrail Ordu Sözcüsü Daniel Hagari de 11 Mart'ta yaptığı açıklamada İsrail savaş uçaklarının İsa ve bir başka üst düzey Hamas yetkilisini Gazze'nin merkezindeki bir yeraltı sığınağında hedef aldığını söylemişti.
Böylece, İsrail'in en çok aranan kişiler listesinde yer alan İsa, savaşın başlangıcından bu yana Gazze'de öldürülen en üst düzey Hamas lideri oldu. İsrailli yetkililer bu saldırıyı Gazze'deki Hamas liderliğini ortadan kaldırmaya yönelik mücadelelerinde bir dönüm noktası olarak nitelendirdi.
Ancak uzmanlar İsa’nın ölümünün Hamas'ın liderlik yapısı üzerinde çarpıcı bir etkisi olmayacağı konusunda uyarıda bulunuyor. İsrail geçmişte de Hamas'ın siyasi ve askeri liderlerini öldürmüş, ancak kısa sürede yerlerine yenilerinin geçtiğini görmüştü.
Mervan İsa’nın Hamas'taki rolü neydi?
Vefat ettiğinde 58 ya da 59 yaşında olan İsa, 2012 yılından bu yana Hamas'ın askeri kanadı Kassam Tugayları’nın ele geçirilemeyen lideri Muhammed Deyf'in yardımcılığını yapıyordu. İsa bu görevi bir başka üst düzey komutan olan Ahmed el-Caberi'nin öldürülmesinden sonra üstlenmişti.
İsa, Hamas'ın hem askeri konseyinde hem de örgütün -Gazze'deki en üst düzey yetkilisi olan Yahya Sinvar'ın gözetimindeki- siyasi ofisinde görev yaptı. Filistinli analistler ve eski İsrailli güvenlik yetkilileri; İsa’yı, Hamas'ın askeri ve siyasi kanadı arasındaki irtibatını sağlayan önemli bir stratejist olarak tanımlıyor.
Örneğin Hamas'a yakın bir Filistinli analist olan Salahaddin al-Awawdeh, İsa'nın grup içindeki konumunu "askeri kanat liderliğinin ön saflarında yer alan önemli bir parça" olarak nitelendirdi.
İsrail'in eski askeri istihbarat şefi Tümgeneral Tamir Heyman ise, İsa'nın aynı zamanda Hamas'ın "savunma bakanı", "askerî komutan yardımcısı" ve "stratejik aklı" olduğunu belirtti.
İsa’nın ölümü Hamas için ne ifade ediyor?
Uzmanlar Mervan İsa'yı Muhammed Deyf ve Yahya Sinvar'ın önemli bir ortağı olarak tanımlamakla birlikte, onun ölümünün grubun bekasına yönelik bir tehdit oluşturmadığını ifade ediyor.
Salahaddin Awawdeh [İsa’nın ölümü üzerine], "Her zaman/herkes için bir vekil vardır" diye yorum yaptı. "Askeri kanadın herhangi bir üyesinin öldürülmesinin, Hamas’ın faaliyetleri üzerinde bir etkisi olacağını sanmıyorum."
Eski bir İsrail askeri istihbarat subayı ve Filistin meseleleri uzmanı olan Michael Milshtein ise, Mervan İsa'nın ölümünün Kassam Tugayları için önemli bir darbe olduğunu söylemekle birlikte, bunun Hamas için "dünyanın sonu" olmadığını ifade etti.
Milshtein, "Çok fazla tecrübesi vardı," diye devam etti. "Ölümü Hamas için büyük bir kayıp ama örgütün çöküşüne yol açacak kadar değil ve bu durum onları uzun süre de etkilemeyecek. Bir ya da iki hafta içinde bunun üstesinden geleceklerdir."
Milshtein, İsa'nın -fikirlerine Hamas'ın en üst kademelerinde değer verilmesine rağmen- savaşçılara doğrudan komuta etmemesi nedeniyle, ölümünün Hamas'ın operasyonlarında büyük bir boşluk bırakmayacağı anlamına geldiğini de sözlerine ekledi.
Nasıl biriydi?
Mervan İsa, Hamas'ın üst düzey yöneticileri arasında yer almasına rağmen az bilinen üyelerden biriydi, düşük bir profil çiziyor ve nadiren kamuoyu önüne çıkıyordu.
İsa ile on yıldan uzun bir süre önce tanışan eski bir Alman istihbarat subayı olan Gerhard Conrad, onu çok da etkileyici olmayan "kararlı ve sessiz" bir kişi olarak tanımlıyor. Conrad bir röportajında "Çok belagatli konuşmazdı ama ne söyleyeceğini bilirdi ve doğrudan konuya girerdi" dedi.
Conrad; Mervan İsa, Ahmet el-Caberi ve bir başka üst düzey Hamas yetkilisi olan Mahmud ez-Zehhar ile 2009 ve 2011 yılları arasında Gazze'de -İsrail ile Hamas arasında bir esir takasına aracılık etme çabasının bir parçası olarak- yaklaşık on kez görüştüğünü söyledi.
Conrad, İsa için "Mahkûmlarla ilgili verilerin kontrolü ondaydı" dedi. "Üzerinde pazarlık yapılacak tüm isimler onun elindeydi."
İsa'nın önemi, Ahmed el-Caberi'ye düzenlenen suikastten sonra giderek arttı ama kendisi yine de gözlerden uzak kalmaya özen gösterdi. Bu nedenle İsa’nın kamuya açık çok az fotoğrafı var. Filistinli analist Awawdeh, İsa'yı "gölgede kalmayı" seven ve medyaya nadiren röportaj veren bir adam olarak nitelendiriyor.
2021 yılında, verdiği nadir röportajlardan birinde İsa; İsrail'in 1,000'den fazla Filistinli mahkûmu Çavuş Gilad Şalit ile takas etmesiyle sonuçlanan dolaylı görüşmelerde oynadığı rol ve İsrail ile gelecekteki bir çatışmaya dair beklentileri hakkında konuştu.
Al Jazeera'ya verdiği demeçte İsa, "Filistin'deki direniş düşman tarafından her saat izlense/takip edilse bile bir gün düşmanı şaşırtmayı başaracaktır" dedi.
Hamas'ın bir yayın organına 2005 yılında verdiği ayrı bir röportajda ise, İsrail yerleşimlerine ve askerî üslerine baskın yapan militanları överek bu eylemleri "kahramanca" ve "üst düzey faaliyet" olarak nitelendirdi.
Erken dönem hayatı hakkında neler biliniyor?
Mervan İsa 1965 yılında Gazze'nin merkezindeki Bureyc bölgesinde doğdu, ancak ailesi aslında [şu anda İsrail'in işgali altındaki] Aşkelon bölgesinin yerlisi.
Onlarca yıldır aktif Hamas üyesi olan İsa, gruptaki faaliyetinin büyük bir kısmını, İsrail ile iş birliği yaptığına inanılan Filistinlilerin peşine düşmeye ayırdı.
İsa, Hamas ile olan ilişkisi nedeniyle hem İsrail hem de Filistin Yönetimi tarafından hapsedildi. [Birinci İntifada nedeniyle İsrail tarafından 5 seneye, daha sonrasında 1997-2000 yılları arasında Filistin Yönetimi tarafından 3 seneye mahkûm oldu. ç/n]
7 Ekim saldırılarındaki rolünün yanı sıra, 2000'li yıllardaki İkinci İntifada sırasında İsrail yerleşimlerine sızmayı amaçlayan operasyonlar planladığı da düşünülüyor.
[İsa'nın en büyük oğlu Bera, Mısır'ın tıbbi tedavi için Gazze Şeridi'nden kendi topraklarına girişine izin vermemesi üzerine 2009 yılında vefat etti. Diğer oğlu Muhammed ise 2023 yılında İsrail'in Gazze'ye düzenlediği bir saldırı sırasında hayatını kaybetti. Hamas’ın lider kadrosunun, Gazze halkı ile aynı acıları paylaştığını ifade eden bu gerçekleri buraya not düşüyoruz. Bu mümtaz insanlardan yalnızca biri olan Mervan İsa’nın hayatına da çatışmalar, gözaltılar, ölümler ve işgale karşı tükenmeyen bir direniş iradesi damga vurdu. Eylemleri bölgede ve dünyada kalıcı bir etki yarattı. Kendisini rahmet ile yâd ediyoruz. ç/n]
Daily Ummah
