Suriye lirası tarihinin en büyük değer kaybını yaşarken, Devlet Başkanı Beşşar Esed, üç kanun hükmünde kararname (KHK) yayınladı. KHK’lar İç Güvenlik Güçleri çalışanlarının maaşlarına zam yapılması, genel sınavlarda görevlendirilen çalışanların yanı sıra üniversitelerdeki öğretim görevlilerinin maaşlarının artırılmasını içeriyor. Gözlemcilere göre, KHK’lar, maaş artışına rağmen devlet kurumlarında maaşların değerinin düştüğünü, hızlanan ekonomik çöküş gölgesinde elde edilen gelir ile asgari harcama arasındaki uçurumun daha da büyüdüğünü gözler önüne serdi.
Döviz kurunun 1 ABD doları için 7 bin Suriye lirasını aşmasıyla piyasa tamamen felç oldu. Onlarca dükkan neler olacağını bekleyerek kapılarını kapattı. Şam’daki yerel kaynaklar, “Ticari hareket tamamen felç oldu ve ne kadar küçük olursa olsun herhangi bir satın almanın bir kayıp olduğunun düşünülmesi ile halkı bir sersemlik ve korku hali sardı” ifadelerini kullandı.
İki kat daha fazla ödeme yapılmasını gerektiren ‘altın’ elektrik hattı kullanan bazı beş yıldızlı eğlence mekanları dışında, Başkent bir aydan fazla bir süredir tamamen karanlığa gömüldü. Bu durum, 2011’de savaşın başlamasından bu yana en kötü yeni yıl dönemi oldu. Rejim kontrolündeki bölgelerdeki Suriyelilerin büyük çoğunluğunun satın alma gücü tamamen yok oldu. Esed’i çarşamba günü yayınladığı üç kararname ile, İç Güvenlik Güçleri’nde en yüksek maaş olarak tuğgeneral maaşları 300 bin Suriye lirasına yani 43 dolara, en düşük maaş olarak üsteğmenler maaşları ise 122 bin 250 lira yani 15 dolar civarına yükseldi. Şam’daki bir gözlemci Şarku’l Avsat’a “Paradoks, İç Güvenlik Güçleri çalışanlarının geçimlerini, rütbelerine ve hizmet yerlerine göre maaşlarının değerinin birkaç katına denk gelen haraçlara dayandırmalarında yatıyor. Maaşların değeri, artış olsun ya da olmasın kaçınılmaz bir sonuca bağlanıyor zira maaşlar sadece birkaç günlük geçimi karşılamak için yeterli oluyor. Bir bireyin asgari yaşam standardı olarak ayda yaklaşık 500 bin Suriye lirasına veya yaklaşık 80 dolara ihtiyacı varken, maaşa yapılan zammın, enflasyon ve artan fiyatlar sebebiyle bir değeri kalmıyor” ifadelerini kullandı.
Döviz kurları ile ilgilenen Syrian Pound Today sitesine göre, dün (Çarşamba) döviz kuru Başkent Şam ve Halep’te (Satış: 7 bin 50- Alım: 6 bin 900) ve İdlib’de (Satış: 6 bin 810 – Alım: 6 bin 760) olarak ABD doları kurunun 7 bin Suriye lirasını aşmasıyla döviz kuru görülmemiş bir çöküşe tanık oldu.
Suriye lirasının değeri bu yılın başından itibaren aylık bazda yüzde 22 yıllık bazda yüzde 93 oranında düştü. Böylece bu yıl, savaşın etkili olduğu 10 yıldan uzun bir dönemin en kötüsü oldu. 2012 yılında döviz kuru, bir dolara yaklaşık 97 Suriye lirası iken, 2013 yılının sonlarına doğru bir doların değeri 300 Suriye lirasını geçti. 2014’te tekrar toparlanan Suriye lirası, yıl ortasında 170 lira, yıl sonunda ise 220 lira civarında seyrederken, 2015’te Suriye lirasının değeri tekrar düşüşe geçti ve dolar kuru 380 liraya ulaştı. 2020’de ABD tarafından Caesar (Sezar) Yasası’nın uygulanmasının ardından en ciddi çöküş başladı, bir dolar 3 bin Suriye lirasına kadar yükseldi sonrasında da bu yıl 7 bin Suriye lirasına varıncaya kadar yükselmeye devam etti.
Kaynak: Şarku'l Avsat
