13 Haziran'da İsrail, İran'a yönelik sürpriz bir saldırı düzenleyerek nükleer tesisleri, sivil yerleşim bölgelerini ve bir devlet yayın istasyonunu hedef aldı. Saldırılar sonucunda yüzlerce İranlı hayatını kaybederken, İran misilleme yaparak iki ülke arasında daha geniş çaplı bir çatışmaya yol açtı. İsrail, saldırıların İran'ın nükleer silah geliştirmesini önlemek için gerekli bir "önleyici tedbir" olduğunu savundu. Ancak İran, nükleer programının yalnızca barışçıl amaçlara hizmet ettiğini vurguladı.
İran'ın NPT'den çekilme tehdidi
Saldırıların ardından İran parlamentosu, NPT'den çekilmeyi öngören bir yasa taslağı üzerinde çalışmaya başladı. İran, İsrail'in saldırılarını gerekçe göstererek, antlaşmanın ülkenin "en yüksek çıkarlarını tehlikeye attığını" savundu. NPT'ye göre, imzacı ülkeler "olağanüstü olayların" ulusal çıkarlarını tehdit etmesi durumunda antlaşmadan çekilme hakkına sahip. Ancak bu süreç, üç aylık bir bildirim süresini gerektiriyor.
NPT ve eleştiriler
1968'de imzalanan ve 1970'te yürürlüğe giren NPT, nükleer silahların yayılmasını önlemeyi, nükleer silahsızlanmayı teşvik etmeyi ve barışçıl nükleer enerji kullanımını desteklemeyi amaçlıyor. Bugüne kadar 191 ülke tarafından imzalanan antlaşma, nükleer silahlara sahip ülkeler ile sahip olmayanlar arasında bir denge kurmayı hedefliyor. Ancak antlaşma, yıllardır çeşitli eleştirilere maruz kalıyor:
- Nükleer kulüp eleştirisi: Bazı ülkeler, NPT'nin yalnızca belirli ülkelerin nükleer silahlara sahip olmasına izin verdiğini ve bu durumun etik olmadığını savunuyor.
- İsrail istisnası: İsrail'in NPT'yi imzalamamış olmasına ve nükleer silah sahibi olduğuna dair yaygın inanışa rağmen, uluslararası toplumdan ciddi bir yaptırımla karşılaşmaması eleştiriliyor.
İsrail'in nükleer silahları ve uluslararası tepki
İsrail, nükleer silahlarının varlığı konusunda resmi bir açıklama yapmasa da, 2023 yılında bir İsrailli bakanın Gazze'ye nükleer bomba atma olasılığını tartışması, bu konudaki belirsizliği daha da artırdı. İsrail'in NPT'yi imzalamamış olması ve uluslararası toplumun bu duruma yönelik sessizliği, antlaşmanın etkinliği konusunda soru işaretleri doğuruyor.
Sonuç ve olası gelişmeler
İran'ın NPT'den çekilmesi, antlaşmanın geleceğini tehlikeye atabilir ve Orta Doğu'daki nükleer gerilimi daha da artırabilir. İsrail'in saldırıları ve İran'ın tepkisi, uluslararası toplumun nükleer silahların yayılmasını önleme konusundaki kararlılığını test ediyor.
