Birleşmiş Milletler (BM) dün, art arda yaşanan küresel krizlerin, dünyanın en yoksul nüfusunun yarısından fazlasının yaşadığı 54 ülkeyi borç içinde bıraktığını ve bundan kurtulmaları için acil yardıma ihtiyaç duyduklarını açıkladı.
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın (UNDP) hazırladığı yeni raporda, onlarca gelişmekte olan ülkenin hızla ağırlaşan bir borç kriziyle karşı karşıya olduğu konusunda uyarıda bulunulurken harekete geçilmemesi halinde bunun ciddi riskler oluşturacağı vurgulandı.
Acil borç indirimi olmazsa en az 54 ülkenin yoksulluk düzeylerinin yükseleceğine işaret eden UNDP, bu yüzden iklime uyum ve hafifletme konusunda büyük ihtiyaç duyulan yatırımların yapılamayacağını da belirtti.
UNDP tarafından hazırlanan raporda, bir an önce harekete geçilmesi gerektiği vurgulanırken UNDP Başkanı Achim Steiner, Cenevre’de gazetecilere yaptığı açıklamada, “Tüm uyarılara rağmen şu ana kadar çok az eylemde bulunuldu ve riskler giderek artıyor” dedi. Steiner, “Kriz büyüyor ve dünya genelinde onlarca ülkede kalıcı bir kalkınma krizine dönüşme tehdidi oluşturuyor” ifadelerini kullandı.
Şark'ul Avsat'ın haberine göre ağır borçlara sahip yoksul ülkeler ekonomik baskılarla karşı karşıya ve birçoğuna göre borçlarını geri ödemesi ya da yeni bir finansman bulması imkansız.
Piyasa koşullarının hızla değiştiğine işaret eden UNDP, beraberindeki mali ve parasal daralma ve düşük (ekonomik) büyüme, dünya genelindeki dalgalanmayı körüklüyor.
UNDP’nin açıklamasına göre borç sorunları, Kovid-19 salgınından çok önce birçok ülkede gün yüzüne çıkmayı bekliyordu. Son on yılda borçların hızla artarken bu sorun göz ardı edildi.
Kovid-19 krizi sırasında yükü hafifletmek için verilen borçları dondurma süresi de doldu. Ağır borçlu ülkelerin borçlarını yeniden yapılandırmanın bir yolunu bulmalarına yardımcı olmak için pandemi sırasında G20 tarafından başlatılan Borçlara İlişkin Ortak Çerçeve (Common Framework for Debt Treatments) kapsamındaki müzakereler yavaş bir ilerleme kaydediyor.
Raporun aktardığı mevcut verilere göre 54 ülkeden 46’sının 2020 yılında toplam 782 milyar dolar kamu borcu birikti. Arjantin, Ukrayna ve Venezuela tek başına bu miktarın üçte birinden fazlasını oluşturuyor.
Durum hızla kötüleşiyor. Gelişmekte olan 19 ülkeye şu an borç verilmiyor. Yılın başlarında bu sayı 9’du. UNDP Baş Ekonomisti George Gray Molina, gazetecilere yaptığı açıklamada, gelişmekte olan ülkelerin üçte birinin, kredi derecelendirme kuruluşları tarafından yüksek riskli, yüksek oranda spekülatif ve temerrüt olarak gördüğü borç seviyelerine ulaştığını söyledi. Molina, en fazla risk altındaki ülkelerin Sri Lanka, Pakistan, Tunus, Çad ve Zambiya olduğunu kaydetti.
Ayrıca, özel alacaklıların, gerekli yeniden yapılanma ile ilerlemenin önündeki en büyük engel olduğunu da söyleyen Molina, buna karşın özel alacaklıların varlıklarının değerinin yüzde 60'a kadar düştüğü bir dönemde, mevcut piyasa koşullarının bir borç anlaşmasının önünü açabileceğini de sözlerine ekledi.
UNDP Baş Ekonomisti, gelişmekte olan piyasa tahvilleri dolar bazında 40 sentten işlem görürken, özel alacaklıların müzakerelere daha açık hale geldiklerinin altını çizdi. Ancak Molina, bu konuda istekli alacaklı sayısının büyük bir ihtiyaç duyulan borç hafifletme anlaşması yapılması için yeterli olmadığını da kabul etti.
Kriz konusunda defalarca uyarıda bulunan UNDP Başkanı Steiner, uluslararası toplumun böyle bir anlaşmanın sonunda herkesin ortak çıkarına olacağını anlamasını umduğunu ifade ederek, “Önlem almak, bozulduktan sonra düzeltmekten daha kolay. Küresel bir durgunlukla uğraşmaktan kesinlikle çok daha az maliyetli” şeklinde konuştu.
