New York Times’ın ismi açıklanmayan üst düzey ABD’li yetkililerden aktardığına göre üst düzey Rus askeri liderleri, son günlerde Ukrayna’da bir taktik nükleer silahı ne zaman ve nasıl kullanabileceğini tartışıyor. Gazete, istihbarat kaynaklarından alıntı yaparak, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in ‘görüşmelerin bir parçası olmadığını’ belirtirken, Putin’in herhangi bir nükleer silah kullanıp kullanmamaya karar verebilecek iktidardaki tek kişi olduğunu hatırlattı. Ancak üst düzey Rus askeri liderlerinin tartışmaları, Biden yönetimini endişelendirdi. Çünkü bu tartışmalar, Rus generallerin sahadaki başarısızlıkları konusunda ne kadar hayal kırıklığına uğradığını ve Putin’in tehditlerinin ‘kelimelerden ibaret olmayabileceğini’ gösteriyor.
Bununla birlikte ABD’li yetkililer, Rusya’nın nükleer bir saldırıya hazırlık olarak ‘herhangi bir nükleer silah sevkiyatı yaptığına veya başka taktik önlemler aldığına’ dair hiçbir kanıt görmediklerini belirttiler. Putin geçen ay, Rusya’nın olası bir nükleer silah savaşı hakkında ABD ve Avrupa tartışmasına yanıt olarak yalnızca ‘ipuçları’ bıraktığını iddia ederek, Ukraynaya nükleer saldırı başlatmaya gerek olmadığını söyledi. Putin ayrıca, “Askeri veya siyasi bir amaç yok” dedi.
Söz konusu istihbarat bilgisi, ekim ayının ortalarında ABD hükümeti içinde dolaştırıldı. ABD’li yetkililer, Rus askeri liderlerinin nükleer silah kullanmayı düşündükleri senaryolara dair açıklama yapmadı. Ancak CIA Direktörü William Burns, daha önce Putin’in Ukrayna’da bir zafer elde etme konusundaki ‘olası çaresizliğinin’ ve ‘savaş aksiliklerinin’, Rusya’yı bu silahı kullanmaya itebileceğini söylemişti. Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Stratejik İletişim Koordinatörü John Kirby, bu raporların ayrıntıları konusunda herhangi bir yorum yapmadı. Ancak “Rusya’nın nükleer silahların olası kullanımı hakkındaki açıklamaları derin endişe verici ve bunları ciddiye alıyoruz” dedi. Kirby ayrıca, “Rusya’nın bu tür bir kullanım için hazırlık yaptığına dair hiçbir işaret görmüyoruz” şeklinde konuştu. ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), Rusya’nın iki bine kadar taktik nükleer silah stoğuna sahip olduğunu tahmin ediyor.
Şark'ul Avsat'ın yayınladığı haberde ABD merkezli gazeteye göre uzmanlar, 75 yıldan uzun bir süredir ilk kez nükleer silah kullanımının ‘savaşın şeklini temelden değiştireceği’ görüşünde. Yeni istihbarat bilgileri, Moskova’nın Ukrayna’nın ‘kirli bomba’ (radyoaktif maddelerle kaplı geleneksel bir patlayıcı) kullanmayı planladığına dair söylentiler yaydığını ortaya koydu. Kremlin, Kiev’in Moskova’yı itibarsızlaştırmaya yönelik sahte bir sancak altında gerçekleştirilen bir operasyonda kendi topraklarına ‘kirli bomba’ atabileceğini iddia etti. Kiev’in müttefikleri ise bu iddiayı asılsız propaganda olarak nitelendirerek sert bir şekilde reddetti. Putin, Kiev hükümetinin kirli bomba yapımının izlerini örtmek istediğini ve yapımın nerede yürütüldüğünü de kabaca bildiğini iddia etti. Kiev ise iddiaları yalanladı.
Viyana’daki Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA), hiçbir nükleer malzemenin askeri amaçlarla kötüye kullanılmadığından emin olmak için Ukrayna’daki ve tüm uluslararsı alandaki sivil amaçlı nükleer tesisleri düzenli olarak denetliyor. Rusya, UAEA’ya bu konuyu incelemesi için çağrı yaptı. Bu çerçevede ajans, Ukrayna’da iki alanı incelemeye başladı. UAEA Genel Müdürü Rafael Grossi, müfettişlerin sahalarda doğrulama faaliyetlerine başladığını ve Ukrayna hükümetinin talebi üzerine düzenlenen görevi yakında tamamlayacaklarını söyledi. Aynı şekilde ajans, ‘doğrulama faaliyetlerinin’ amacının, olası bildirilmemiş nükleer faaliyetleri ve sözde ‘kirli bombaların’ geliştirilmesiyle ilgili materyalleri ortaya çıkarmak olduğunu bildirdi.
Gerilimn artması tehlikesi endişe verici derecede yüksek.ABD’li ve Batılı yetkililer, geçen ay Rus yetkililerle yapılan telefon görüşmelerinin nükleer gerginliklerin bir kısmının hafifletilmesine yardımcı olduğunu belirtti. Putin’in nükleer silah kullanma niyeti taşıdığını “Buna gerek görmüyorum” açıklamasıyla reddetmesinin ardından, gerginlik düzeyi önemli ölçüde azaldı.
Rusya, geçen hafta nükleer yetenekli füzeleri test etmek için yıllık askeri tatbikatlarını düzenledi. ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, ABD’li yetkililerin tatbikatların bir taktik nükleer silah kullanımını ‘gizlemeye’ yönelik olduğuna inanmadıklarını söyledi. Ancak gerilimin artması konusunda endişe duyduklarını söyleyen Austin, “70 yıldan uzun bir süredir ilk kez bir nükleer silah kullanılmış olacak” dedi.
ABD’li yetkililer, Putin’in ‘taktik bir nükleer silah veya hatta bir kirli bomba kullanmayı planladığına’ inandıklarını daha önce dile getirmişti. New York Times’a göre Moskova’da askeri ataşe olan emekli General Peter Zwack, “Kremlin’den nükleer silah kullanma emri çıkarsa bu, sihirli bir şekilde gerçekleşemez” açıklamasında bulundu. Uzmanlar, Rus ordusunun Ukrayna’nın güneyinde hezimete uğrama olasılığı da dahil olmak üzere, Moskova’yı taktik bir silah kullanmaya neyin sevk edebileceğini araştırıyor. Diğer yandan Ukrayna kuvvetleri, ülkenin kuzeydoğu ve güneyindeki cephelerde ilerlemeye devam ediyor.
