Ülkemizde yaşanan 2011 Van, 2020 Elazığ- İzmir ve 2023'te Kahramanmaraş'ta yaşanan 2 büyük depremin yıkımları önceki depremler kadar büyük oldu. Peki bu yaşanan büyük depremelerde neler yaşandı? Yardım çalışmaları nasıl ilerledi?
Dünyada her yıl yaklaşık olarak 500 bin depremin meydana geldiği belirtiliyor ve çok az sayıda hissedilen bu depremlerden sadece 100 tanesinin hasara neden olduğu bildiriliyor. Türkiye'de bu rakam AFAD verilerine bakıldığında sadece 2020 yılında 34 bine yakın sarsıntı kaydedilirken bu rakam bir önceki yıla göre yüzde 44 oranında artış gösterdiği görülüyor.
Sismik açıdan aktif bir bölge olan ülkemiz, Avrasya-Arap-Afrika levhası arasında bulunuyor. Türkiye, sınırları içerisinde Kuzey Anadolu Fay Hattı, Doğu Anadolu Fay Hattı ve Batı Anadolu Fay Hattıyla deprem kuşağında yer alıyor.
1500'lü yıllardan itibaren bu coğrafyada farklı zamanlarda olmak üzere 7 ve üzeri şiddette 23 depremin kayda alındığı bildiriliyor. Haberimizde Türkiye'de meydana gelen son 5 büyük depremi mercek altına alarak deprem sürecinde yaşananlar ve bu süreçte yapılan çalışmaları başlıklar halinde ele alıyoruz.
Türkiye'de yaşanan depremlerin yıkımı büyük oldu ama depremin yıkıcı etkilerinin ardından gelen toparlanma da o derece güçlü oldu. Türkiye'de yaşanan son 5 depremin ilki 2011 yılında yaşanan Van depremi oldu. Peki bu deprem ve diğer depremlerde neler yaşamdı? Yardım çalışmaları nasıl ilerledi?
2011 VAN DEPREMİ
23 Ekim 2011 günü meydana gelen Van-Erciş merkezli 7.2 büyüklüğündeki deprem ve 9 Kasım 2011 günü yaşanan Van-Edremit merkezli 5,6 büyüklüğündeki deprem; Van ve ilçelerinde çok kuvvetli bir şekilde hissedildi.
23 Ekim ve 9 Kasım 2011 depremlerinde toplam 644 kişi hayatını kaybetti, bin 966 kişi yaralandı 252 kişi ise enkazlardan sağ olarak kurtarıldı. Deprem sonrasında 11 bin artçı deprem gerçekleşti.
Deprem sonrası kente 295 ambulans, 56 UMKE aracı, 6 ambulans helikopter, 2 ambulans uçak ile 2 bin 400 sağlık personeli sevk edildi, 140 ekip, enkaz kaldırma çalışmalarına katıldı.
Van depreminden yaralanan 1673 kişiden 1037'si kara yoluyla, 194'ü ambulans uçak ve helikopterlerle başka illerdeki hastanelere ulaştırıldı. Köylerdeki 12 mobil ekip, 11 bin 500 kişiye yerinde sağlık hizmeti verdi.
AFAD uzmanlarınca 147 bin 622 konut, 18 bin 735 iş yeri ve 20 bin 209 ahırda yapılan çalışmalarda, 31 bin 870 konut, 8 bin 849 iş yeri ile 9 bin 602 ahırın ağır hasar gördüğü tespit edildi, 18 bin 181 konut da orta hasarlı olarak belirlendi.
Geçici Barınma
Van'da meydana gelen deremin ardından ilk olarak gönderilen 75 bin çadır vatandaşlara dağıtıldı. Ardından kente getirilen 29 bin 500 konteynerle kurulan 35 konteyner kentte geçici barınma ortamı oluşturuldu, bir ayda depremzedeler için inşa edilecek konutların da temeli atıldı.
Bir Yılda Kalıcı Konutlar
Deprem sonrası TOKİ tarafından Edremit, İpekyolu, Tuşba ilçeleri ile Erciş'te 17 bin 489 konut bir yıl içinde depremzedelere teslim edildi. Mahalle statüsüne geçen köylerde de 8 bin 500 bireysel konut tamamlanarak hak sahiplerinin hizmetine verildi.
Toplamda 17 bin 489 çok katlı ve bağımsız yapı, 8 bin 500 evini yapana yardım denilen bireysel konut, 4 bin 300 ahır, 190 iş yeri, 30 okul, 20 cami kısa sürede yapıldı.
2020 Elazığ Depremi
24 Ocak 2020'de Elazığ 6,8 büyüklüğündeki depremler sallandı. Yaşanan deprem başta Elazığ ve Malatya olmak üzere tüm Doğu Anadolu Bölgesini etkisi altına alan deprem 22 saniye sürdü. Bu büyük depremin ardından 4 ve üzeri büyüklükte 24 olmak üzere toplam 2 bin 795 artçı sarsıntı meydana geldi.
Yaşanan depremin ardından 45 kişi hayatını kaybederken bin 631 kişi de yaralandı. Deprem sonrası arama kurtarma çalışmalarında 7 bin 245 kişi görev aldı. Deprem bölgesinde 28 adet Afet Koordinasyon Merkezi İrtibat Ofisleri kurulurken bölgede çeşitli özelliklerde 310 araç, 5 mobil koordinasyon tırı, 24 arama-kurtarma köpeği ve tedbir amacıyla baraj yakınlarına dalgıç ekipleri görev aldı. Bununla birlikte; Kızılay, AKUT, İHH gibi sivil toplum kuruluşlarından da 122 araç çalışmalarda yer aldı. 1000'den fazla teknik personel de deprem bölgesinde çalışmalar katıldı. Deprem çalışmaları süresince 12 uçak da görev aldı.
Elazığ genelindeki hasar tespit çalışmalarında 263, Malatya'da ise 370 binanın da yıkıldığı tespit edildi.
AFAD iş birliğinde Elazığ TSO Hizmet binası ve OSB’de 4 ayrı noktada depolar oluşturularak gelen yardım malzemeleri cinsine göre bu depolarda istif edildi.
Geçici Barınma Yerleri
Deprem sonrasında Elazığ'da 132 barınma alanı depremden etkilenen vatandaşların kullanımına sunulduğu AFAD tarafından paylaşıldı. Bununla birlikte toplu çadır alanlarında 3 bin 846 çadır kurulurken bireysel olarak 19 bin 409 çadır dağıtıldı. Malatya'da ise 5 bin 948 çadır bireysel olarak dağıtılıp kuruldu.
Elazığ'a toplamda 5 bin 851 konteyner sevk edildi. Malatya'da depremden etkilenen yerlere ise 700 adet tek katlı konteyner ev kuruldu.
Deprem Sonrası Konut Yapımı
Deprem sonrasında TOKİ tarafından kalıcı konutların etap etap yapımına başlandı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yapılan depremin 3. Yılında yapılan açıklamada; Elazığ ve Malatya’da toplam yatırım bedeli 40 milyar TL’lik 37 bin 674 konut ve iş yerinden 31 bin 944’ünün teslim edildiği belirtildi. Bakanlık çalışmaların yüzde 90'nının bittiğini kaydederken geri kalan kısmın ise bu yıl içinde tamamlanacağını kaydedildi.
Nakdi Yardımlar
Cumhurbaşkanlığı başta olmak üzere Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile İçişleri Bakanlığı AFAD Başkanlığı tarafından Elazığ'a ve Malatya'ya toplamda 207,5 milyon lira ödenek gönderilirken AFAD Başkanlığınca bugüne kadar SMS'ler dahil olmak üzere toplam 111 milyon 796 bin 221 lira, Kızılay tarafından 49 milyon 456 bin 740 lira nakdi yardım toplandı.
Elazığ ve Malatya'da AFAD tarafından kiracı ve ev sahibi yardımı olarak 18 bin 153 kişiye 83 milyon 714 bin 500 lira, sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıfları tarafından ise 14 milyon 841 bin 937 lira olmak üzere toplam 98 milyon 556 bin 437 lira nakdi yardım hak sahiplerine ulaştırıldı.
Okul Yardımları
Elazığ ve Malatya'da toplam 74 hasarlı okulda eğitim gören 10.291 öğrenci başka okullarla ilişkilendirildi, ikinci dönem planlaması yapılarak okullar eğitim-öğretime hazır hale getirildi.
2020 İzmir Depremi
30 Ekim 2020'de İzmir Seferihisar merkezli 6,6 büyüklüğündeki deprem sonrasında 117 kişi hayatını kaybederken bin 35 kişi de yaralandı. 6,6 büyüklüğündeki depremin ardından büyüklüğü 4’ün üzerinde 45 artçı olmak üzere, toplam bin 670 artçı sarsıntı yaşandı.
Depremde; AFAD, JAK, STK’lar ve belediyelerden toplamda 7 bin 880 personel, 25 arama kurtarma köpeği ile bin 206 araç görev aldı. Genelkurmay Başkanlığı’na ait 7 adet kargo uçağı ile 20 uçuş ile gerçekleştirildi. Arama-kurtarma çalışmalarına Sahil Güvenlik Komutanlığı'ndan ise 186 personel ve 15 sahil güvenlik botu ile katıldı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından bin 166 kişi görevlendirildi.
Geçici Barınma Yerleri
AFAD ve Türk Kızılay tarafından 4 bin 643 çadır, 64 genel maksat çadırı, 28 bin 574 battaniye, 17 bin 456 yatak, 9 bin 260 uyku seti, 2 bin 657 mutfak seti ve 4 duş-WC konteyner sevk edildi.
Kalıcı Konutlar
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, İzmir'de 30 Ekim 2020'de yaşanan 6,6 büyüklüğündeki depremin ardından inşa edilen 1404 konut ve 289 iş yerinin, hak sahibi depremzedelere teslim edildiğini bildirdi.
Teslim edilmeyen konut bağımsız birim adedinin 15, ticari birim adedinin de 10 olduğu belirtilen açıklamada, Bayraklı'da Şehir Hastanesinin olduğu bölgede 2 bin 816 konut ve 60 iş yeri inşaatlarının etaplar halinde devam ettiği ve hak sahiplerine en kısa zamanda teslim edilmesinin hedeflendiği aktarıldı.
Yemek Dağıtımı
Beslenme hizmeti kapsamında, bölgede 369 bin 645 kişi/öğün yemek hizmeti sağlandı. Ayrıca, 84 bin 284 sıcak ve soğuk içecek, 155 bin 125 ikram malzemesi ve 154 bin 125 adet su dağıtıldı. Çalışmalar 586 personel ve 42 araç ile sürdürüldü.
Deprem Bölgesine Toplam 29 Milyon Tl Kaynak Gönderildi
Deprem bölgesine AFAD Başkanlığı tarafından 13.000.000 TL, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetleri Bakanlığı tarafından 10.000.000 TL, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 6.000.000TL’lik kaynak aktarıldı. Eşyalarını alamayan depremzedelere ise hane başına 30 bin TL eşya yardımı yapıldı. İzmir'de ağır hasar gören evlerin sahiplerine 13 bin ve yine aynı durumda olan kiracılara da 5 bin TL yardım sağlandı.
2023 Kahramanmaraş Depremleri
6 Şubat'ta Kahramanmaraşlı merkezli 9 saat arayla meydana gelen meydana gelen 7,7 ve 6,4 büyüklüğündeki depremin ardından dün de Hatay'ın Defne ve Samandağ ilçelerinde 6,4 ve 5,8 büyüklüğünde iki deprem daha meydana geldi. Hatay'da dün meydana gelen depremde yaşamını yitirenlerin sayısı 6'ya yükselirken yaralı sayısı 18'i ağır olmak üzere 294'e ulaştı. AFAD'tan yapılan son açıklamaya göre ise Kahramanmaraş merkezli 2 depremde can kaybı sayısı 41 bin 156 olurken yaralı sayısı 108 bine ulaştı. Yıkılan bina sayısı ise 12 bin 141 oldu.
Deprem bölgesindeki yardım ve enkaz çalışmaları devam ediyor ve bölgeyle ilgili veriler sürekli güncelleniyor. Elimize geçen son verilere göre bölgede yapılan çalışmalar şu şekilde sıralanıyor:
Depremin etkilediği illerde 1,04 milyon binadan 4 milyon bağımsız bölüm incelendi. 130 bin binada 430 bin Bağımsız bölümün acil yıkılması gereken ağır hasarlı ve yıkık olduğu belirtildi.
AFAD'ın depremden etkilenen bölgelere kurduğu çadır sayı bugün itibari ile şöyle:
▪️ Hatay - 69.766
▪️ Kahramanmaraş - 66.685
▪️ Gaziantep - 49.670
▪️ Adıyaman - 45.852
▪️ Malatya - 25.380
▪️ Adana - 17.515
▪️ Şanlıurfa - 8.838
▪️ Osmaniye - 7.170
▪️ Diyarbakır - 6.328
▪️ Kilis - 3.605
Tamamen yıkılmış 21 bine yakın binadaki 71 binin üzerinde bağımsız birimin enkazı kaldırıldı. Yıkık, acil yıkılacak ve ağır hasarlı 118 bin binadaki 412 bin bağımsız birim tahliye edildi. Ayrıca, orta hasarlı 24 binden fazla binadaki 133 bini aşkın bağımsız birimdeki vatandaşımızın geçici barınma merkezlerine veya güvenli yerlere nakli sağlandı.
Buna karşılılık deprem bölgesinde 809 bin binadaki 3 milyon 108 bin bağımsız bölümün az hasarlı veya hasarsız olduğu belirlendi. Çevre ve Şehircilik Bakanlığımız 7 bin 328 personeliyle gerçekleştirdiği hasar tespit çalışmalarını bitirmek üzeredir.
Deprem anından itibaren yürütülen çalışmalarda 35 binden fazlası arama kurtarma personeli olmak üzere 271 bin destek yardım güvenli personeli görev aldı. Ülkemizin çeşitli yerlerinden 12 binin üzerinde ağır iş makinası bölgedeki enkaz kaldırma ve alt yapı faaliyetlerine katıldı.
Milli Savunma Bakanlığımız ile emniyet ve jandarma teşkilatlarımız başta olmak üzere kamu kurumlarımıza ait 77 uçak, 120 helikopter, 38 gemi, 35 insansız hava aracı kurtarma, yardım ve tahliye çalışmalarına iştirak etti. Savunma Sanayi Başkanlığımızın enkaz altı ve duvar arkası görüntüleme sistemleri de arama kurtarma faaliyetlerinde aktif olarak kullanıldı.
Günde 2 Milyon 400 Bin Kişiye Sıcak Yemek
Kızılay başta olmak üzere yüzlerce sivil toplum kuruluşu, belediyeler, gönüllü ekipler seyyar mutfaklarla gıda ve giyecek yardımlarıyla depremzedelere günde yaklaşık 2 milyon 400 bin kişiye sıcak yemek ikramı yapılıyor.
Bölgede dağıtılan battaniye sayısı 3 milyona, kurulan çadır sayısı 188 bine, hizmete sunulan konteyner sayısı 10 bine ulaştı. Deprem bölgesinin özellikle ağır hasar alan şehirlerine battaniye çadır ve konteyner sevkiyatları sürüyor. Halen 65 binin daha kuruluş süren konteyner sayısını ilk etapta 100 bine, ihtiyaç halinde 200 bine kadar çıkartabilecek.
Çadırlarda 751 Bin Kişi Barınıyor
Depremzedelerden 751 bin kişinin çadırlarda, 24 bin kişinin konteynırlarda 252 bin kişinin ise Millî Eğitim Bakanlığı'na bağlı okul ve tesislerde, 462 bin kişinin kamu ve özel sektöre ait otel ve misafirhanelerde barınanların ise sayısının 195 bine ulaştı.
Toplamda 1 milyon 684 bin kişinin barınma ihtiyaçları giderildi. Taleplerine binaen 62 bin vatandaşımız kara yoluyla, 289 bin kişi hava yoluyla, 21 bin kişi demir yoluyla, bin 156 vatandaşımız deniz yoluyla deprem bölgesinden diğer şehirlere tahliye edildi.
Defin Edilen Kişi Sayısı
Depremde vefat eden 41 bin 156 kişi defnedildi.
Kalıcı Konutlar
Mart ayı içinde Hatay’da 40 bin 426, Kahramanmaraş’ta 45 bin 67, Adıyaman’da 25 bin 882, Gaziantep’te 18 bin 544, Malatya’da 44 bin 770, Osmaniye’de 9 bin 550, Diyarbakır'da 6 bin, Şanlıurfa’da 3 bin, Elazığ’da 3 bin 750, Adana’da 2 bin 500, Kilis'te 250 konutun inşasına başlanılacağı duyuruldu. Bu sayı zaman içinde artabilecek. Katlar en fazla 4 olacak.
100 Milyarlık Bütçe Hazineden
Depremde zarar gören her haneye 10'ar bin lira yardım yapılıyor. Yıkık, yıkılacak, ağır ve orta hasarlı binalarda oturanlara 15'er bin lira taşınma ve 2-5 bin lira arasında kira yardımında bulunuluyor.
Vefat eden kişilerin yakınlarına ise acil ihtiyaçlarını karşılayabilmeleri için 100'er bin lira nakdi destek sağlanıyor.
Doğal afet sigortası ödemeleri hızlandırıldı. Olağanüstü Hal bölgesindeki trafik sigortası poliçeleri prim ödemelerine kolaylık getirildi. Depremden etkilenen vatandaşlara kredi kartı taksit sürelerini 2 katına çıkarıldı.
Türkiye Tek Yürek Kampanyası
"Türkiye Tek Yürek" yardım kampanyasında 115,1 milyar liralık bağış rakamına ulaşıldı, 9 milyon adedi aşkın SMS gönderildi. Bu kampanyaya Merkez Bankası 30 milyar lira, Ziraat Bankası 20 milyar lira, Vakıflar Bankası 12 milyar, Halk Bankası 7 milyar lira, Ziraat Vakıf ve Emlak Katılım şirketleri 1'er milyar lira olmak üzere toplamda 72 milyar lirayla katkıda bulundu. Kamu bankaları ayrıca depremde vefat eden vatandaşlarımızın kredi borçlarını sildi.
Yapılan Diğer Yardımlar
İş yerleri ve işletmeleri zarar gören 150 bin esnafa Halk Bankası'ndan kullandıkları hazine destekli kredi ödemelerini 6 ay süreyle ertelendi ve bu tür işletmeler için 20 milyar liralık deprem bölgesi işletme ve yatırım destek paketi de hazırlandı.
Depremde zarar gören çiftçilere Ziraat Bankası ve Tarım Krediden kullandıkları hazine destekli kredilerini 1 yıl süreyle tehir etme imkânı getirildi.
Ağır yıkımın yaşandığı bölgedeki 152 belediyeye İller Bankası'na olan kredilerinin ödemelerini 3 ay ertelendi.
Depremin ülke genelindeki ekonomik faaliyetlere olumsuz etkilerini önlemek amacıyla daha önce açıklanan 250 milyar liralık KGF paketini 100 milyar lirayı 350 milyar liraya yükseltildi. Kamu bankaları, deprem yaralarını sarmak üzere afet bölgesine özel, uygun şartlı kredi vermeye başlandı.
Türkiye İş Kurumu toplum yararına çalışma projesi kapsamında bölge illerinde 20 bin vatandaşa hızla istihdam temin ediyor.
Kaynak: Ortadoğu Haber
