Suriyeli cihatçı lider Ahmed Şara (eski adıyla Ebu Muhammed el-Cevlani) 43 yaşında, Beşşar Esed hanedanını devirerek Suriye Arap Cumhuriyeti'nin başkanı oldu. Bu çarpıcı dönüşümün ardında, Şara'nın pragmatik kararları ve Türkiye ile kurduğu yakın ilişki yatıyor.
İlk temaslar ve zorunlu iş birliği
Şara'nın liderliğini yaptığı Heyet Tahrir el-Şam (HTŞ), İdlib'de köşeye sıkışmış durumdayken, Ankara onun tek cankurtaran halatıydı. 2017'de HTŞ'nin kritik Bab el-Hava sınır kapısını ele geçirmesinin ardından Türkiye, kapıyı kapatma kararı aldı. Şara buna karşılık olarak doğrudan kontrolü bırakıp sivil bir idare kurarak Türkiye'ye ilk pragmatik sinyalini verdi.
"Kuşatma yoluyla değişim" stratejisi
Türkiye, İdlib'deki meşruiyet sorununu aşmak için "kurtarma hükümeti" olarak bilinen Sivil Yönetim modelini destekledi. Uluslararası Kriz Grubu (ICG) Kıdemli Danışmanı Dareen Khalifa, hem Şara'nın açılımının hem de Türkiye'nin HTŞ ile angajmanının eş zamanlı olarak yeni bir strateji arayışıyla başladığını belirtti.
Atlantic Council uzmanı Ömer Özkızılcık, bu stratejiyi "kuşatma yoluyla değişim" olarak nitelendirdi ve ilk kez bir cihatçı grubun bu yaklaşımla meşru bir varlık haline geldiğini ifade etti. Bu süreç, HTŞ'nin El Kaide'ye sadık kalan Hurras el-Din gibi radikal grupları tasfiye etmesiyle hızlandı ve Ankara'nın Şara'nın El Kaide'den koptuğuna ikna olmasına yardımcı oldu.
Batı'ya açılım ve diplomatik çabalar
Türkiye, HTŞ'nin azınlıklara hoşgörülü davranması ve ılımlı bir imaj çizmesi konusunda baskı yaptı. 2020 itibarıyla Şara, Türkiye üzerinden Batılı ülkelerle dolaylı ilişkiler kurmaya başladı. İngiliz ve diğer Avrupalı yetkililer insani yardım gibi konuları görüşmek üzere onun temsilcileriyle bir araya geldi.
2021'de sivil kıyafetlerle katıldığı PBS Frontline röportajı, Şaraa'nın imaj değişikliğinin önemli bir göstergesiydi. Uzmanlar, Ankara'nın bu röportaj veya ziyaretleri organize etmese de, gerçekleşmelerine izin vererek HTŞ'nin uluslararası güvenlik için tehdit oluşturan bir El Kaide iştiraki olduğu fikrinin çürütülmesine yardımcı olduğunu belirtti.
Rusya'nın dağılması ve hızlı ilerleme
2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgali, Suriye'deki askeri varlığını azaltarak dengeyi değiştirdi. Türkiye, HTŞ kontrolünde kurulan askeri akademiye yatırım yaptı ve eğitim programları geliştirdi.
Ocak 2024'te, Rusya'nın Türkiye'nin Suriye'den çekilmesi yönündeki talepleri ve uzlaşma çabalarının başarısız olması üzerine Ankara, Şara'nın yeni bir askeri harekat başlatmasına karşı olan vetosunu kaldırdı. Bir Türk yetkili, HTS'nin sadece Halep'in batı kırsalını ele geçirmesini beklerken, operasyonun şimşek hızıyla ilerleyerek şehirlerin birbiri ardına düşmesine kimsenin şaşırmadığını söyledi.
Hama'nın düşmesiyle zaferin kesinleştiğine inanan Şara'nın, o an operasyon odasında ayağa kalkarak duygusal bir şekilde, "Ey Şam halkı, şahit olun! Tarih burada yazılıyor!" diye bağırdığı aktarıldı.
